Tại Diễn đàn Phát triển TP HCM do Viện Nghiên cứu Phát triển TP HCM tổ chức mới đây, NSND Hồng Vân đã kiến nghị một loạt vấn đề nhằm phát triển sân khấu TP HCM, trong đó tựu trung là những kiến nghị đầu tư cơ sở vật chất hiện đại và đội ngũ được đào tạo giỏi nghề. Xây một nhà hát hiện đại có thể chỉ mất một vài năm nhưng đào tạo nhân lực cho nhà hát đó hoạt động đúng nghĩa phải mất hàng chục năm. Sân khấu TP HCM đã tính đến đầu tư nguồn nhân lực trẻ làm sân khấu chuyên nghiệp chưa?
Thiếu người tài
Dù những người trong giới luôn vuốt ve nhau bằng những lời động viên, khen ngợi lớp trẻ nhưng nhìn lại đội ngũ trẻ làm sân khấu hiện nay có được mấy người thực sự có tài năng. So với thế hệ Thành Lộc, Hồng Vân… được xem là thế hệ vàng của sân khấu kịch nói của TP HCM, đội ngũ làm nghề trẻ bây giờ có ai có thể sánh bằng.
Mỗi năm 2 trường đào tạo nghệ thuật tại TP HCM là Trường ĐH Sân khấu Điện ảnh và Trường CĐ Văn hóa Nghệ thuật đều cho ra trường hàng trăm diễn viên, hàng chục đạo diễn, họa sĩ thiết kế sân khấu, lý luận phê bình sân khấu… thế nhưng nguồn nhân lực đủ chuẩn để thúc đẩy sự phát triển của sân khấu TP vẫn thiếu hụt. Hàng trăm sinh viên tốt nghiệp ra trường không tìm được sàn diễn để đầu quân, phải bỏ nghề. Các sân khấu xã hội hóa hiện nay đều mở lò đào tạo nhằm chủ động tạo nguồn nhân lực cho thương hiệu của mình nên đầu ra của 2 trường chính quy gần như bị bít cửa.
“Lâu nay chỉ vì không lo đầu ra nên số lượng diễn viên, đạo diễn tốt nghiệp ra trường đều chênh vênh, không có việc làm, trở thành nguồn lực chính cho các game show, truyền hình thực tế thiếu tính thẩm mỹ, dẫn đến việc kém ý thức trong phấn đấu sáng tạo nghệ thuật đúng nghĩa khiến họ cảm thấy nghề đạo diễn, diễn viên quá dễ và cứ xuôi theo giấc mơ ảo đó, kéo thấp giá trị, chuẩn mực của người làm nghệ thuật chuyên nghiệp” - NSND Hồng Vân nói.
Đạo diễn - NSND Trần Ngọc Giàu cho biết: “Nhìn người làm sân khấu hiện nay có thể thấy thừa nhưng vẫn thiếu. Bởi vì chiến lược đào tạo phải tính từ 10 đến 15 năm cho một thế hệ, không thể bốc sẵn người có nhiệt huyết vào làm, rồi đào tạo nửa vời, không chuyên sâu, gây lãng phí và kém hiệu quả cho các nhà hát. Thực trạng này tôi đã báo động cách đây 10 năm nhưng rồi những kiến nghị đó không được quan tâm thấu đáo. Đến nay thì sân khấu vẫn thiếu nguồn nhân lực đúng chuẩn”.
Chuẩn mực từ đâu?
Thạc sĩ Lê Nguyên Đạt, Trưởng Khoa Đào tạo kịch hát dân tộc Trường ĐH Sân khấu Điện ảnh TP HCM, cho rằng trong thành tựu phát triển của nghệ thuật sân khấu có sự đóng góp quan trọng của công tác đào tạo nguồn nhân lực.
Trên thực tế, trong những năm qua, đã có nhiều công trình nghiên cứu, cải tiến phương pháp dạy và học kết hợp với truyền nghề nhưng vẫn chưa thực sự phát huy hiệu quả.
Thực trạng khó khăn ở các trường nghệ thuật sân khấu hiện nay cho thấy cần có một cơ chế và cách tiếp cận đặc thù. Đầu tư xây dựng cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ cho các trường sân khấu ở nước ta hiện có nhiều khó khăn nhưng vấn đề xây dựng đội ngũ giảng viên nòng cốt của một trường nghệ thuật lại còn khó hơn nhiều. Ở các trường khác, sinh viên giỏi được giữ lại trường, học thạc sĩ, học tiến sĩ, sau đó có thể đứng lớp nhưng với trường đào tạo nghệ thuật, học xong tiến sĩ nhiều khi cũng chưa thể đứng trên bục giảng. Giảng viên không có trải nghiệm trong sáng tác, trong nghiên cứu, giảng bài chỉ dựa vào sách vở sẽ rất khó có sức thuyết phục đối với sinh viên nghệ thuật. Sẽ không có nguồn nhân lực đạt chuẩn quốc tế nếu chúng ta không có chính sách mở cửa cho ngành đào tạo.
Theo NSND Hồng Vân, nên tuyển chọn những hạt nhân về đạo diễn, họa sĩ thiết kế sân khấu, nhạc sĩ sáng tác ca khúc, nhạc khí cho sân khấu kịch, nhà biên kịch, chuyên viên âm thanh, ánh sáng được ra nước ngoài học tập, tu nghiệp để họ mang những kiến thức mới và ứng dụng kỹ thuật, công nghệ cao của sân khấu các nước tiên tiến cho sân khấu nước nhà. Đây phải là chiến lược đồng bộ, hướng tới mục tiêu xây dựng một nền kịch nghệ tiên tiến của TP HCM xứng tầm khu vực ASEAN.
PGS-TS Yến Chi góp ý: “Nếu việc đưa sinh viên ra nước ngoài đào tạo quá tốn kém thì nên chăng mời đội ngũ giáo viên, nghệ sĩ giỏi của các nước trong khu vực về dạy. Mỗi chuyên ngành đào tạo đều phải có chiến lược cụ thể để xây dựng lộ trình chuẩn hóa đội ngũ các bộ phận”.
Không có chiến lược đào tạo con người thì đừng mong sân khấu TP HCM phát triển chuyên nghiệp, có được những tác phẩm nghệ thuật đỉnh cao.
Dẫu vậy, chừng đó vẫn không đủ để giúp đội tuyển Scotland giành điểm khi liên tiếp nhận 2 bàn thua những phút cuối trận. Nguồn nhân lực cho sân khấu: Thừa mà thiếuMùa giải 2019/20 đã khép lại tương đối thành công với Real Madrid sau khi Los Blancos giành được chức vô địch La Liga. Để tiếp tục duy trì thành công ở mùa giải tới, HLV Zidane đang lên kế hoạch nâng cấp đội hình. Trước khi đưa về những bản hợp đồng tốt, Los Blancos cần đẩy đi những cái tên không đóng góp quá nhiều vào lối chơi của CLB.
