Ngày 29-8, Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang đã chủ trì hội nghị trực tuyến của Ban Chỉ đạo quốc gia về chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không khai báo và không theo quy định (IUU) với 28 tỉnh, thành phố ven biển. Hội nghị được tổ chức trong bối cảnh chỉ còn hơn 1 tháng nữa, Việt Nam sẽ đón đoàn của Ủy ban châu Âu (EC) đến thanh - kiểm tra lần thứ 4.
Gây nhiều thiệt hại
Báo cáo tại cuộc họp, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN-PTNT) Phùng Đức Tiến cho rằng việc bị cảnh báo "thẻ vàng" hơn 6 năm không chỉ làm tăng thời gian, chi phí trong quản lý hồ sơ xuất khẩu thủy sản sang châu Âu (EU) mà còn làm suy giảm uy tín của Việt Nam. Nếu bị phạt "thẻ đỏ", theo ước tính, Việt Nam sẽ bị cấm xuất khẩu sang EU gần 500 triệu USD hải sản/năm. Từ đó, sẽ ảnh hưởng đến hoạt động của 60 nhà máy đang tham gia xuất khẩu vào thị trường này cũng như những ngư dân làm ăn chân chính, đồng thời ảnh hưởng đến nỗ lực xây dựng nghề cá hiện đại của quốc gia.
Theo lãnh đạo Bộ NN-PTNT, sau đợt thanh tra lần thứ 3, EC tiếp tục ghi nhận, đánh giá cao nỗ lực của Việt Nam trong chống khai thác IUU. Tuy nhiên, đến nay vẫn còn nhiều tồn tại, hạn chế chậm khắc phục. Để Việt Nam được gỡ "thẻ vàng", phía EC đề nghị phải xử lý dứt điểm vi phạm, áp dụng chế tài nghiêm minh.
Theo ông Phùng Đức Tiến, thời gian qua, Việt Nam đã tập trung triển khai 4 nhóm khuyến nghị của EC để chống khai thác IUU, gỡ "thẻ vàng", gồm: hoàn thiện khung pháp lý; theo dõi, kiểm tra, kiểm soát hoạt động của tàu cá, quản lý đội tàu; chứng nhận sản lượng và truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác và thực thi pháp luật. Chính phủ cũng đã chỉ đạo các bộ, địa phương khẩn trương điều tra, xác minh, xử lý nghiêm, triệt để các vụ việc nghi vấn nhập lậu, hợp thức hóa sản phẩm từ khai thác IUU...
Tăng cường tuần tra, kiểm soát
Kết luận hội nghị, Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang nêu rõ việc EC cảnh báo "thẻ vàng" khiến ngành thủy sản có thể phải đối mặt với nguy cơ tương tự tại các thị trường khác. Do đó, Phó Thủ tướng đề nghị các bộ, ngành, địa phương quyết liệt hơn trong chống khai thác IUU; có giải pháp đồng bộ vì mục tiêu gỡ "thẻ vàng".
Về nhiệm vụ cụ thể, Phó Thủ tướng giao Bộ NN-PTNT xây dựng kế hoạch, nêu rõ những nhiệm vụ cần tập trung thực hiện từ nay đến khi đoàn kiểm tra của EC đến làm việc; chuẩn bị chu đáo để đón đoàn kiểm tra của EC đạt kết quả tốt nhất, sớm gỡ được "thẻ vàng".
Bộ Quốc phòng chỉ đạo các lực lượng chức năng tăng cường tuần tra, kiểm soát, không để tàu cá bị bắt ở nước ngoài. Bộ Công an khẩn trương củng cố hồ sơ, đưa ra truy tố các vụ việc môi giới, móc nối đưa tàu cá, ngư dân Việt Nam đi khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài.
Bộ Ngoại giao thông qua các kênh ngoại giao truyền tải thông điệp thể hiện quyết tâm của Việt Nam trong nỗ lực chống khai thác IUU; tranh thủ sự ủng hộ tích cực của các bên liên quan đối với quyết tâm của Việt Nam trong gỡ "thẻ vàng" thủy sản.
Các địa phương quyết tâm cao
Tại TP Đà Nẵng, UBND thành phố cho biết đã chỉ đạo các ngành liên quan thực hiện nhiệm vụ, giải pháp cấp bách, trọng tâm về chống khai thác IUU. Cụ thể, giao Sở NN-PTNT cùng các sở, ngành thường xuyên thanh - kiểm tra và nghiêm túc kiểm điểm trách nhiệm đối với tổ chức, cá nhân không hoàn thành chức trách, nhiệm vụ, gây ảnh hưởng đến nỗ lực tháo gỡ "thẻ vàng". Bên cạnh đó, phối hợp với các đơn vị liên quan thanh tra việc quản lý tàu cá ra - vào cảng, thu nộp nhật ký khai thác, giám sát sản lượng bốc dỡ qua cảng, xác nhận nguyên liệu thủy sản khai thác tại cảng cá Thọ Quang.
Chi cục Thủy sản TP Đà Nẵng được giao rà soát, thống kê toàn bộ tàu cá có chiều dài lớn nhất từ 12 m trở lên; hoàn thành 100% việc đăng ký, đăng kiểm, đánh dấu tàu cá, cấp giấy phép khai thác, cấp giấy chứng nhận an toàn vệ sinh thực phẩm, lắp đặt thiết bị giám sát hành trình; cập nhật 100% số liệu tàu cá đã đăng ký vào Cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia...
Với tỉnh Bình Định, từ năm 2018 đến nay, Tỉnh ủy - UBND tỉnh đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo quyết liệt nhằm chống khai thác IUU. UBND tỉnh cũng đã tổ chức 14 đợt kiểm tra thực tế việc triển khai tại các địa phương ven biển.
Ông Nguyễn Tuấn Thanh, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Bình Định, cho biết từ tháng 4-2023, địa phương đã triển khai kế hoạch thực hiện đề án "Phòng chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định" trên địa bàn đến năm 2025. Đây là cơ sở để thực hiện đồng bộ, hiệu lực, hiệu quả các quy định tại Luật Thủy sản; triển khai các quy định về phòng chống khai thác IUU; ngăn chặn, giảm thiểu và loại bỏ khai thác IUU, gỡ cảnh báo "thẻ vàng".
Đáng chú ý, tỉnh Bình Định đang hoàn thiện khung pháp lý để ban hành Kế hoạch thực hiện Chương trình quốc gia phát triển khai thác thủy sản hiệu quả, bền vững giai đoạn 2023-2025, định hướng đến năm 2030 trên địa bàn tỉnh. Cụ thể, xây dựng đề án thành lập Chi cục Kiểm ngư; thí điểm ứng dụng hệ thống nhật ký điện tử trên tàu khai thác xa bờ; hỗ trợ cước phí thuê bao vệ tinh để duy trì hoạt động thiết bị giám sát hành trình...
Trong khi đó, ông Trần Phước Hiền, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi, cho biết địa phương vẫn còn tàu cá chưa lắp đặt thiết bị giám sát hành trình. Các chủ tàu này đã ký cam kết với cơ quan chức năng sẽ lắp đặt thiết bị giám sát hành trình trong thời gian tới.
Nhằm góp phần nhanh chóng tháo gỡ "thẻ vàng" của EC, tỉnh Quảng Ngãi đã chỉ đạo các cơ quan, đơn vị và địa phương không để xảy ra tình trạng tàu cá, ngư dân bị nước ngoài bắt giữ, xử lý; góp phần cùng cả nước thực hiện mục tiêu đến tháng 10-2023 có thể gỡ "thẻ vàng". UBND tỉnh Quảng Ngãi cũng đã giao Sở NN-PTNT chuẩn bị kỹ, kịp thời kế hoạch, nội dung làm việc lần thứ 4 với đoàn thanh tra của EC.
Với tỉnh Cà Mau, ông Lê Văn Sử, Phó Chủ tịch UBND tỉnh, đề xuất tổ chức đợt ra quân tổng kiểm tra hoạt động khai thác thủy sản, qua đó nâng cao năng lực giám sát của lực lượng chức năng cũng như kịp thời phát hiện tàu cá khai thác vi phạm vùng biển nước ngoài để xử lý dứt điểm.
