Phóng viên: Theo Nghị định 62, danh hiệu nghệ nhân được chia làm 2 bậc là Nghệ nhân Nhân dân (NNND) và Nghệ nhân Ưu tú (NNƯT). Quy định này bị nhiều người cho là bất cập, không phù hợp trong hoạt động di sản, bà đánh giá thế nào về ý kiến này?
- Bà Đặng Thị Bích Liên: Luật Thi đua Khen thưởng sửa đổi, bổ sung năm 2013 nêu rõ danh hiệu nghệ nhân có 2 bậc là NNND và NNƯT. Nghị định là văn bản dưới luật nên chắc chắn phải tuân thủ theo luật, không thể khác được.
Không chỉ bất cập ở mặt danh hiệu mà những quy định về tiêu chuẩn xét tặng danh hiệu nghệ nhân cũng bị cho là “đánh đố” người được xét tặng, như nghệ nhân phải có giải thưởng, huy chương, có học trò... Nhưng thực tế, ai cũng thấy nhiều loại hình nghệ thuật không tổ chức hội thi thì nghệ nhân lấy đâu ra giải thưởng, huy chương để được xét tặng?
- Nghị định này không chỉ áp dụng cho năm 2014-2015, cho những trường hợp hiện tại mà cho cả các nghệ nhân trong tương lai, tức là sau này mọi trường hợp đều phải tuân thủ.
Đúng là trong thực tế có nhiều nghệ nhân không biết viết, không có tư liệu để ghi chép lại. Có những lĩnh vực không bao giờ tổ chức hội thi thì các cụ lấy đâu ra huy chương… Chúng tôi hiểu điều đó nhưng đó là những trường hợp đặc biệt. Trong hướng dẫn thực hiện gửi các sở văn hóa - thể thao và du lịch (VH-TT-DL), chúng tôi cũng đã nêu rõ đối với những trường hợp đặc biệt này, các hội đồng xem xét trên cơ sở trọng tài năng, được cộng đồng suy tôn, ghi nhận. Về định hướng chung, không được trái luật nhưng khi thực hiện thì phải sát cuộc sống, tùy từng trường hợp cụ thể sẽ có những ứng xử hợp lý, xem xét cụ thể.
Hiện nay, chúng tôi đã tổng hợp được danh sách 283 nghệ nhân ở các tỉnh, thành. Các địa phương cũng đã có hồ sơ của những nghệ nhân cao tuổi. Điều quan trọng nhất vẫn là tài năng và sức ảnh hưởng của các cụ.
Hội Văn nghệ dân gian Việt Nam từng phong tặng danh hiệu Nghệ nhân Dân gian cho hơn 300 nghệ nhân trên cả nước với thủ tục rất đơn giản; trong khi thủ tục xét tặng danh hiệu NNND, NNƯT được cho là quá nặng nề, phức tạp. Bà nghĩ sao?
- Các hội có những quy định, quy chế của riêng mình. Còn những văn bản của nhà nước thì phải chịu sự điều chỉnh của luật và các quy định của nhà nước. Về mặt trình tự thủ tục xét tặng danh hiệu, Bộ Tư pháp đã thẩm định, các bộ ngành khác cũng đã đóng góp. Tuy nhiên, để đơn giản các thủ tục đó, chúng tôi đã có những hướng dẫn gửi các địa phương.
Danh hiệu NNND, NNƯT do Chủ tịch nước trao tặng là rất cao quý. Chúng ta đơn giản về thủ tục, quy trình, cách làm nhưng cũng phải làm sao để giá trị của các danh hiệu này xứng với tài năng, uy tín cũng như ảnh hưởng trong cộng đồng của các nghệ nhân.
Các nghệ nhân đã mòn mỏi chờ việc xét tặng danh hiệu từ nhiều năm, thế nhưng trong đợt xét tặng đầu tiên năm 2015, Bộ VH-TT-DL mới chỉ hướng dẫn xét tặng cho các NNƯT, có nghĩa là danh hiệu NNND còn lâu mới đến được với các nghệ nhân. Bà có thấy đây là một bất cập lớn khi mà phần nhiều nghệ nhân đã 80-90 tuổi?
- Chúng tôi chia sẻ thiệt thòi của các cụ, nhất là các cụ tuổi cao, nếu phải chờ có khi là quá muộn. Nhưng chúng ta không thể làm trái luật. Luật Thi đua Khen thưởng quy định phải là NNƯT rồi mới được xét tặng danh hiệu NNND, chúng tôi không thể làm khác.
Điều đáng nói, ở hiệp 1 các cầu thủ AS Roma đã có một màn trình diễn vô cùng tệ hại và khiến HLV Mourinho cực kỳ thất vọng. Ông chia sẻ sau trận đấu: "Tôi đã nói với các cầu thủ của mình trong giờ nghỉ rằng tôi xấu hổ với họ. Đó không phải là vấn đề chiến thuật, đó là thái độ của họ. Chúng ta không thể đến đây và chơi như thế này. Tôi đã nói với Salvatore (trợ lý HLV) trên băng ghế dự bị, hãy cầu nguyện tỉ số chỉ là 1-0 đi. Bởi vì thua 0-1 là một kết quả tuyệt vời sau màn trình diễn trong hiệp 1".Biết thiệt thòi nhưng phải tuân theo luật!Tưởng chừng tấm vé vào chơi bán kết Coppa Italia sẽ đến với Roma dễ dàng khi họ chỉ phải đối đầu với Cremonese. Nhưng điều bất ngờ đã đến khi đội đang đứng cuối bảng xếp hạng Serie A là những người có được chiến thắng cuối cùng.
