Con người không thể sống yên ổn, ngồi vững vàng trong hiện tại, nếu có sau lưng một quá khứ tội lỗi. Dù muốn dù không cũng phải trả giá sòng phẳng.
. Phóng viên: Hơn chục năm sau, Nhà hát Kịch Hà Nội dựng lại vở Những linh hồn sống. "Rằng hay thì thật là hay...". Nhưng hãy thử đặt ngược vấn đề, phải chăng Nguyễn Quang Lập giờ đây cũng đang "ăn theo" cái bóng của chính mình? Phải chăng sân khấu đã hết sạch những kịch bản Hay và Mới, những tác giả Hay và Mới?
- Nhà văn Nguyễn Quang Lập: Tôi không bao giờ thích nhai lại cái của mình. Trong trường hợp này, nó chỉ chứng tỏ sức sống của một tác phẩm. Tối qua tôi đi xem vở Những linh hồn sống với một ê-kíp cực kỳ trẻ trung. Phản ứng của khán giả rất tốt, y như phản ứng của vở này mười năm trước với một ê-kíp gạo cội. Tôi mừng và xúc động. Không ngờ kịch bản của mình vẫn trẻ với thời gian.
. Kịch của anh nghiêng về phản ánh hiện thực theo lối luận đề (dựa trên một ý tưởng khái quát và những mô típ lặp lại). Anh cũng là nhà viết kịch có cái nhìn riêng, với ham muốn mãnh liệt lý giải và nhận thức đời sống theo cách một nhà văn chính luận. Cách ấy thật táo bạo và sắc sảo, song cũng thật cực đoan và chông chênh. Do chỗ thành bại của vở diễn hoàn toàn phụ thuộc vào khả năng tiêu hóa các luận đề trong kịch bản văn học và trong nhiều trường hợp, cũng sẽ dễ khiến cho nhân vật trở thành cái loa phát ngôn của tác giả, biến sân khấu thành lời độc thoại và rao giảng của tác giả. Anh nghĩ sao?
- Tôi thích kịch luận đề vì nó gãy gọn, khúc chiết, dễ gây ấn tượng và tiết kiệm cho khán giả khỏi mất thời giờ ngồi xem diễn viên nhẩn nha "cò cưa" những lớp kịch sinh hoạt dài dòng, vô bổ. Tuy nhiên, kịch luận đề gặp 3 cái khó: viết khó, dựng khó, diễn khó. Kịch luận đề không dành cho các tác giả cẩu thả, thích ăn xổi ở thì; không để cho các đạo diễn thiếu kinh nghiệm và phông văn hóa mỏng; không phải của các diễn viên hời hợt, nông cạn, thích chạy sô tấu hài hơn là các vai diễn nghiêm túc... Hơn nữa, thoại của tôi không phải là những triết lý lăng nhăng, nó thực sự mang hơi thở đời sống, diễn viên dễ dàng tìm thấy hành động kịch trong mỗi lời thoại.
. Trong lễ khởi công vở diễn, anh tuyên bố: Diễn viên không được phép thêm bớt hay sửa chữa lời thoại, dù chỉ một chữ. Vì anh tin rằng Những linh hồn sống đã thực sự là một kịch bản mẫu mực? Hay đơn giản chỉ vì anh dễ tự ái?
- Không, tôi đâu phải là ông đồ gàn say đắm chữ nghĩa của mình đến độ tâm thần! Tôi chỉ muốn nói với các diễn viên trẻ một thực tế là: từ trước tới nay, diễn viên nào chịu khó nghiền ngẫm chữ nghĩa trong kịch bản của tôi, không quên lời, bịa lời hoặc không qua loa đại khái thì họ đều gặt hái được thành công. Tôi lao động chữ nghiêm túc, lại có chút ít kinh nghiệm sân khấu, vì thế có thể người ta loại một đôi chữ của tôi chỉ vì ngại nó chứ không phải người ta không thích nó. Ai đã đọc kịch bản của tôi đều biết đó không phải là lời lẽ của kẻ tự cao tự đại!
. Một câu hỏi cũ: Anh khởi nghiệp văn chương bằng một chùm thơ căm thù giặc Mỹ, sau đó là loạt truyện ngắn, tiểu thuyết (mấy chục năm nay cũng chỉ có 1 tiểu thuyết xuất bản!). Vì văn xuôi không chuyển tải hết những suy tư của anh về con người, xã hội, nên anh bắt tay vào viết kịch hay vì anh đã "tịt” hẳn chuyện văn chương rồi?
- Hì hì... tôi không tịt cái gì cả, dù bệnh tật nhưng tôi vẫn miệt mài lao động để giữ lấy cái danh còm và kiếm tiền nuôi con. Tôi đồng thời viết văn, viết kịch, viết phim chứ không phải dừng lại cái này chuyển sang cái kia.
. Anh bảo anh rất ngại marketing cho mình. Nhưng theo tôi thì "đánh trống rao hàng" không phải là không tốt - xét ở góc độ kinh tế thị trường. Vì thật ra, văn chương là một cái chợ, và chợ thì có nhiều người bán, nhiều người mua... Anh nghĩ sao về chuyện này?
- Khổ lắm, biết thế... Nhưng chợ văn lại nằm giữa chợ đời. Với lại, đã có quá nhiều kẻ rất có tài “đánh trống rao hàng”, khoản này mình bất tài, đua làm sao được bằng người ta?
. À, nhưng mà "Làm trai đứng ở trong trời đất/Phải có danh gì với núi sông". Phàm là nghệ sĩ, mấy ai từ chối được cái danh (dù là danh rất xứng với thực chăng nữa) và ai chẳng khao khát được đặt dấu ấn của mình vào tiến trình lịch sử nghệ thuật.
- Nguyễn Quang Lập vẫn là Nguyễn Quang Lập, vẫn còn nguyên xi những người yêu tôi và ghét tôi...
"Đó là điều khiến tôi phấn khích và lựa chọn đến Arsenal. Tôi muốn giành được mọi thứ, thi đấu dưới sự chỉ đạo của Arteta cũng như các cầu thủ của đội bóng này. Arsenal có một dự án rất thú vị".“Vẫn miệt mài lao động để giữ cái danh còm...”Trong khi đó, ở Cúp C1 cũng không khá khẩm bao nhiêu với thầy trò Erik ten Hag khi nhận 2 thất bại liên tiếp trước Bayern Munich và Galatasaray.
